Oliebollentoernooi 2023

Maandag 2 januari 2023 is na de gebruikelijke Nieuwjaarswensen het Oliebollentoernooi gespeeld. Schaakvarianten spelen onder het genot van een vette nieuwjaarshap; heerlijk! Zes schaakvarianten passeerden de revue. (uitslagen)

  • Fisher Random (960) Chess
  • King Of The Hill
  • Racing Kings
  • Duck Chess
  • Sideways Paws Chess
  • Backwards Paws Chess

Als toetje had ik ook nog Double Fisher Random Chess (met maar liefst 960 kwadraat(!) mogelijke beginopstellingen) in gedachten, maar de leden waren inmiddels zo enorm verward door de hilarische toestanden op de borden dat ze een zevende ronde niet meer trokken leek het, want een korte peuken pauze na de zesde ronde mijnerzijds betekende kennelijk het einde van de avond: men was de zaal al weer aan het opruimen. Reacties van de leden op de schaakvarianten was uiteenlopend. Ik zal mij genuanceerd beperken tot de positieve reacties, want die waren er gelukkig ook. Er werd in de meeste gevallen met veel plezier de voorgestelde schaakvarianten gespeeld en hilariteit golfde door de speelzaal! Het speeltempo had ik vastgesteld op 5 minuten per persoon per partij plus 7 seconden increment per zet. Toch kwamen nog veel mensen in tijdnood en 'viel een vlag' nog regelmatig!

Korte toelichting op de varianten:

Fisher Random (960) Chess: 

In deze variant worden de stukken in de beginstand niet (allemaal) op hun normale beginpositie geplaatst maar ‘gehusseld'. De pionnen blijven wel op hun oorspronkelijke positie staan. Er zijn twee regels verbonden aan de mogelijkheden een beginopstelling te creëren: De Koning moet altijd tussen de twee Torens worden geplaatst (dus op b1, c1, d1, e1, f1 of g1 dan wel op b8, c8, d8, e8, f8 en g8) en de Lopers moeten in ieder geval op velden van verschillende kleur worden geplaatst. Zodoende zijn er 960 mogelijke beginstellingen denkbaar. Wijlen Wereldkampioen Bobby Fisher heeft deze schaakvariant bedacht en sindsdien wint deze variant nog altijd aan populariteit, hoewel dat bij de Zutphense leden niet direct zichtbaar was. Sommigen keken naar de op de muur geprojecteerde stelling alsof ze water zagen branden. Ik begon me al zorgen te maken over de rest van het programma… 

Nog even moest uitgebreid uit de doeken gedaan worden hoe te rokeren in een dergelijke partij. Velen waren in verwarring hieromtrent. Rokade werkt echter precies zoals bij normaal schaken. De uiteindelijke positie na rokade van de Koning en de betreffende Toren is namelijk hetzelfde als bij normaal schaken. Bijvoorbeeld de korte rokade: de Koning gaat van zijn beginpositie naar g1/g8 en de Toren rechts van de Koning gaat vanuit zijn beginpositie naar f1/f8. De tussenliggende velden moeten leeg zijn en de Koning mag niet schaak staan of schaak komen te staan dan wel door schaak heen bewegen. Voor de lange rokade geldt uiteraard hetzelfde, met dien verstande dat de Koning vanuit z’n beginpositie naar c1/c8 gaat en de Toren links van de Koning naar d1/d8. Niet gehinderd door enige openingskennis kan er vervolgens naar hartelust worden geschaakt.

King Of The Hill: 

In deze variant wordt vanuit de normale beginpositie geschaakt en alle normale schaakregels gelden, met als enige toevoeging dat een wandel Koning wel eens vrij simpel een winnende wandel Koning kan blijken te zijn. De partij is namelijk (buiten mat, opgave of tijdsoverschrijding) ook afgelopen met winst voor de partij wiens Koning het voor elkaar krijgt één van de centrumvelden (d4, e4, d5, e5) legaal te bereiken. 

Racing Kings:

In deze variant wordt zonder pionnen gespeeld en is de beginopstelling zeer afwijkend. 

Wit: Kh2, Dh1, Tg1/g2, Lf1/f2, Pe1/e2.

Zwart: Ka2, Da1, Tb1/b2, Lc1/c2, Pd1/d2.

Praktisch probleem: waar zitten de spelers? Tegenover elkaar of naast elkaar? Klaas bedacht dat het bord het beste een kwartslag kon worden gedraaid. Ik heb er op voorhand niet goed over nagedacht, moet ik eerlijk bekennen. Ik denk dat de makkelijkste manier (achteraf dus) zou zijn geweest als de wit- en zwartspelers naast elkaar zouden hebben gezeten. 

Verder is het zo dat de partij die de Koning naar de onderste (8e) rij weet te krijgen wint, met dien verstande dat zwart altijd een nabeurt krijgt nadat wit de Koning op de onderste rij heeft weten te krijgen. Als zwart dan meteen ook de Koning op de onderste rij weet te brengen is het remise. Verder gelden alle normale schaakregels, afgezien van het feit dat ’schaak’ verboden is. De Koning is dus een uitstekende verdediger!

Duck Chess:

In deze variant wordt vanuit de normale beginopstelling gespeeld, echter plaatst de speler die aan de beurt is na zijn/haar zet altijd ook een ‘eend’ op een willekeurig leeg veld op het bord. De ‘eend’ fungeert als een blokkade. Er kan niet door de ‘eend’ heen worden geschaakt en de ‘eend’ kan niet worden geslagen. Na iedere zet moet de spelende partij de ‘eend’ verplaatsen naar een willekeurig (ander) leeg veld. Wij gebruikten een damschijf bij wijze van 'eend’. Jos Landsheer attendeerde mij op deze variant. De variant bestaat pas sinds 2016 en wint zeer snel aan populariteit! Op Chess.com wordt deze variant bijvoorbeeld al heel veel gespeeld. Ik zelf had het inmiddels ook al een aantal keer gespeeld, maar ik kwam niet verder dan remise door zetherhaling tegen René Meijer. Doel van het spel is de Koning van de tegenstander te slaan. Zodra men de Koning van de tegenstander slaat is het spel onmiddellijk afgelopen met verlies voor de partij wiens Koning is geslagen. Er bestaat geen verbod op jezelf ‘schaak' te zetten en ‘mat’ bestaat ook niet. Overigens kan je zodra je jezelf ‘schaak' hebt gezet het stuk waarmee de Koning wordt aangevallen mooi blokkeren met de ‘eend’. Zo krijg je hilarische situaties. Op afstand verdedigen is meestal niet verstandig. De ‘eend’ gooit in de meeste gevallen flink wat roet in het eten. Zodra een speler ‘pat’ staat (er is in dat geval geen zet meer mogelijk) heeft de speler die ‘pat' staat gewonnen! Overigens heeft ‘pat’ hier wel een andere betekenis dan in normaal schaken. De koning staat niet ‘pat’ als hij zichzelf in ‘schaak' zou kunnen bewegen, ook niet als hij het ‘schaak’ vervolgens niet kan blokkeren met de ‘eend’. Of deze (‘pat) situatie zich vaak zal voordoen; ik denk het niet. 

Sideways Pawns Chess:

In deze variant wordt op de normale manier geschaakt met dien verstande dat een pion niet alleen voorwaarts, maar ook zijwaarts kan bewegen. Dubbelpionnen zijn daardoor helemaal niet meer nadelig. Je hebt door een zijwaartse pion-zet altijd nog de gelegenheid om een aan gort geslagen pionnenstructuur te herstellen. 

Backwards Pawns Chess:

In deze variant wordt ook op de normale manier geschaakt met dien verstande dat een pion, eenmaal naar voren gezet ook weer (één stapje) terug mag worden gezet. Vorkjes kunnen zich zeer onverwachts voordoen. Met een enkele terugtrekkende beweging van een pion kan het kwaad reeds zijn geschied. 

Na een enerverende spelavond (ik zal het maar geen schaakavond noemen, anders krijg ik Maria misschien wel weer op m’n dak) heeft Klaas het toernooi op zeer overtuigende wijze gewonnen met 6 punten uit 6 partijen. Gelukkig ging het in dit geval niet om de prijzen oid, maar enkel om de eer. Voor iedereen was er namelijk de prijs van het vertier en een oliebol op de koop toe.

Mijn idee is altijd geweest om een dergelijke spelavond tot traditie te bombarderen voor de eerste maandag in het nieuwe jaar en als het aan mij ligt gebeurt dit ook, maar het is natuurlijk aan de leden om hierin wel of niet mee te gaan. Voor de komende jaren zal ik in ieder geval, als mij wederom gevraagd wordt een dergelijke spelavond te organiseren, vooraf uitgebreid verslag doen van de te spelen varianten in plaats van achteraf, zoals nu het geval is.

Ik hoop dat deze traditie nog lang zal kunnen blijven voortduren.

Olav Wilgenhof

We hebben 85 gasten en geen leden online